Η σειρά Noir του Καστανιώτη παρουσιάζει στο ελληνικό κοινό το ντεμπούτο του Σκορομπογκάτοφ, δύο δεκαετίες μετά την κυκλοφορία του. «Ο Λοχαγός Μπερτράν» που στην ελληνική μετάφραση έγινε «διαβολικός» ήταν το κείμενο που ανέδειξε τον συγγραφέα (ερωτικό μετανάστη στην Αμβέρσα) στα δυτικοευρωπαϊκά λογοτεχνικά στέκια.

Από την πρώτη λέξη, το βιβλίο αποπνέει την άχλη και την καταχνιά της μεγάλης ρωσικής σχολής. Ο αλκοολικός Νικολάι ζηλεύει παθολογικά την πανέμορφη, νεαρή συζύγο του Βέρα, μεγάλο αστέρι του θεάτρου της πόλης. Προσπαθούν να συνέλθουν από τον χαμό του βρέφους τους, με τον Νικολάι να περνάει τις μέρες του κλεισμένος μέσα στο σπίτι, ενώ η Βέρα είναι όλη μέρα στη δουλειά.

Ο λοχαγός Μπερτράν εμφανίζεται ως επίδοξος εραστής της Βέρας μέσα στο ίδιο τους το σπίτι, καθηλώνοντας τον Νικολάι σε θεατή μέσα από μια τρύπα στην πόρτα. Η ολοένα επιδεινούμενη κατάσταση του θα τον οδηγήσει στην εκκλησία –όπου θα αντιμετωπίσει τον ιερέα για την ματαιότητα της πίστης – και στο θέατρο, όπου παρακολουθώντας την Βέρα επί σκηνής, θα έχει άλλη μια κρίση.

Η Βέρα (Πίστη στα ρωσικά) θα αναγκαστεί να αποσυρθεί και θα κλειστεί κι αυτή στο σπίτι, βαριά άρρωστη. Τίποτα δεν θα την κάνει να επιστρέψει στη σκηνή, με τον Νικολάι να ξεσπάει βίαια πάνω της και στον σκηνοθέτη που μάταια προσπαθεί να την βοηθήσει. Το τραγικό τέλος θα έρθει αναπόφευκτα πάνω από τον τάφο του βρέφους τους.

Τα προτερήματα του βιβλίου είναι το εξαιρετικό ύφος και η στρωτή διαχείρισή του θέματος. Φιλόδοξο όπως όλα τα πρωτόλεια έργα, επιδιώκει να συνδυάσει τα μεγάλα ερωτήματα με μια συναρπαστική ιστορία. Ο λοχαγός Μπερτράν λειτουργεί ως άλλος Μεφιστοφελής, όμως ο Νικολάι δεν είναι Φάουστ. Είναι πολύ άρρωστος στο μυαλό και μονο κακό μπορεί να κάνει. Ούτε η θρησκεία, ούτε το θέατρο, ούτε η λογική έχουν πια απαντήσεις για αυτόν.

Ο Σκορομπογκάτοφ επιδιώκει να γράψει ένα από εκείνα τα βιβλία που θα μπορούσαν να έχουν γραφτεί πριν από διακόσια χρόνια και να είναι ακόμα επίκαιρα. Άχρονο, ποτισμένο με τις αρρώστιες της ρώσικης ψυχής (αλκοολισμός, βία, πάθη, πίστη, υπομονή), υποβλητικό.