‘Ik herinner me alles alsof het in een droom was.’

Hoe donker de droomnovelle ‘Sergeant Bertrand’ is, zo kleurrijk is ‘Portret van een onbekend meisje’. De vanuit Antwerpen schrijvende Rus Aleksandr Skorobogatov zocht in deze roman een toevluchtsoord. Met zijn taal creëerde hij een zonovergoten, goudkleurige wereld waarin hij de werkelijkheid kon vergeten. De opdracht op de eerste bladzijde van het boek maakt meteen duidelijk waarom: ‘Ter nagedachtenis aan mijn zoon Vladimir (1987-2002)’. De noodzaak dat ondraaglijke verdriet om zijn gemartelde en vermoorde zoon van zich af te schrijven, dreef hem ertoe op zoek te gaan naar gelukkige momenten uit zijn leven en dat bracht hem bij de eerste liefde tijdens de tienerjaren.

Skorogobatov begint zijn vijfdelige compositie met een literair pareltje waarin hij een beeld schetst van de innige verliefdheid tussen Sasha en Katia, twee tieners die opgroeien in een bekrompen stadje in het Rusland van het Sovjettijdperk. Ze hebben elkaar: verbonden door een allesverslindende liefde die de hele wereld buitensluit in een hunkerend verlangen naar elkaar. Het is een nostalgische dagdroom over gouden tijden. Alsof je door de zon vergeelde (vergulde?) foto’s bekijkt van een tijd waarin alles heerlijk, tijdloos en niet toevallig was. Het heeft iets van de wondermooie Zweedse tienerliefde die Roy Andersson in de jaren zeventig op het scherm toverde.

Het zou geen roman van Skorobogatov zijn als alles van begin tot eind rooskleurig was. Aan het einde van het tweede deel sijpelen gruwel en verderf dreigend het verhaal binnen als donkere wolken die voor de gouden schijn van de zon schuiven. De onvergetelijk passage aan de verlaten schuur bij het meer, waar een reeks opgehangen zakken Sasha en Katia de adem benemen, is een meesterlijke horrorscène. Later blijkt deze huiveringwekkende passage slechts de voorbode van de diepmenselijke tragiek die in de volgende delen verder wordt ontleed. Messcherp, eerlijk en hard. Toch slagen de personages er doorheen de hele roman in om de gruwel en het verderf van hun werkelijkheid – al was het maar even – te vergeten door weg te vluchten in de gouden omarming van de liefde.

Aan een boek van Skorobogatov kleeft steeds een dromerige waas waarin restanten van het symbolisme en het magische realisme merkbaar zijn. In wat voor hok je deze auteur ook wil duwen, dat hij kan bedwelmen en vervoeren, dat heeft hij met ‘Portret van een onbekend meisje’ alweer bevestigd. Als een eindeloze treinrit die Russisch bosland doorkruist, zo willen wij ons, steeds opnieuw, laten meevoeren op de cadans van zijn pen.

Karel-Willem Delrue

© Cutting Edge – 7 december 2016